ارزیابی جایگاه کاداستر و سیستم اطلاعات مکانی(gis)، در ساماندهی بافت های شهری نمونه موردی: شهر رانکوه املش

"زمین" منبع فیزیکی است که لایه سطحی کره زمین را نشان می دهد.برای نوع بشر، زمین یک منبع بنیادین است که برای تمام فعالیت های انسان ضروری است (وایت،پیتر،4، 1384). در هر توسعه و سازندگی از هر نوع که باشد، سخن از فضای فیزیکی(زمین) در میان خواهد بود و از مقدماتی ترین اقدامات اولیه، تعیین ابعاد، مساحت و جایگاه آن زمین است.(پور کمال، 1377، 28) یکی از موانع مهم در اجرایی نشدن برنامه های شهری، نبود اطلاعات کافی و نقشه های حاوی جزئیات و اطلاعات کافی در زمینه مالکیت فعلی و دیگر حقوق زمین است.به هر اندازه که معلومات ما درباره زمین بیشتر باشد امکانات ما برای فرآیند برنامه ریزی، بهسازی و نوسازی بافت های شهری بیشتر خواهد شد. در دوران کنونی به اطلاعات زمین به عنوان پایه و زمینه ای برای برنامه ریزی، توسعه و کنترل منابع زمینی در سراسر جهان نیازی روز افزون احساس می شود (گرهارد، لارسن، 1، 1376). شهر شکل گرفته، ارگانیسم زنده ای است که پیکره و کالبد داشته و کوچکترین تقسیمات آن،قطعات زمین است که می توان آن را سلول این کالبد نامگذاری کرد.تمام فعالیت های شهر به پیکره و نهایتا بر قطعات زمین یا سلول های آن استوار است. تمام فعالیت های انسان به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم به مکان مرتبط می گردد، این وابستگی در محیط های شهری به مراتب بیشتر می باشد.در گذشته کوچکترین واحد اجتماعی(خانواده) بر کوچکترین واحد کالبدی (قطعه زمین) تطابق می یافت ولی رشد شهرها و کمبود زمین، تکثیر واحدها و خانوار در واحد زمین را موجب گردیده است.سایر فعالیت های انسان (اجتماعی، فرهنگی، خدمات و...) متکی بر زمین می باشد.بدین ترتیب شناخت زمین مبنای شناخت سکونتگاه شهری و فعالیت هایی که در آن صورت می پذیرد، روند تغییرات و چشم انداز آینده آن می باشد. سکونت مهم ترین فعالیت انسان( به ویژه در شهرها) می باشد، سکونت در خانه و خانه بر زمین استوار است، به طور قطع زمین، که خود در هر حال و به هر تقدیر بستر اصلی اغلب گنجینه ها و ثروت های مادی است، دارای اهمیت حیاتی است و به همین علت سیستم های مدیریت کارآمدی را طلب می کند(گرهارد، لارسن، 2، 1376). اغلب مسائل ناهنجاری که در کاربری مسکونی زمین، رخ می نماید ریشه در گسترش های بی رویه شهرسازی و رشد انبوه شهرنشینی طی دهه های اخیر دارد.بیشتر اسکان های جدید در مناطق شهری جهان سوم بی قاعده، کنترل نشده و دارای ماهیتی ذاغه نشینانه و فقیرانه است.به طور یقین می توان گفت که برنامه ریزی های شهری، آن چنان که معمولا در طرح ها مورد نظر می باشد، به اجرا در نمی آید و عملا در بسیاری از کشورها با شکست مواجه شده است. رشد بی رویه جمعیت و به تبع آن بهره گیری گسترده ازمنابع، استفاده از اطلاعات زمین را به عنوان شالوده برنامه ریزی، توسعه و کنترل منابع زمینی الزامی ساخته است.در این میان، تولید انبوه داده ها،ناکارایی روش های سنتی در ذخیره سازی و پردازش اطلاعات، سبب شده مسئولین امر فن آوری رایانه ای را به طور جدی مورد توجه و ارزیابی قرار دهند.از جمله کاربردهای مهم رایانه در سالهای اخیر، مدیریت داده های مربوط به مالکیت اراضی و ارائه خدمات بهینه به متقاضیان می باشد که طی آن داده های مکانی و توصیفی با سرعتی قابل ملاحظه ادغام می شوند و بدین ترتیب اطلاعات سودمندی تولید و ارائه می گردد. همه بهسازی ها و خصوصا بهسازی در مناطق شهری مستلزم تخریبهایی است.محلات کهنه و قدیمی نمونه آن است.کدام برهان قاطع می تواند بهتر از فراهم بودن نقشه های کاداستر مسائل تملک و محدوده های گذشته، موجود و آینده را مشخص نماید.جنگ تحمیلی و دوران دفاع مقدس هشت ساله و سازندگی های متعاقب آن، اهمیت وجود نقشه های کاداستر را بیشتر به اثبات رساند.دعاوی واختلافات ملکی، حجم قابل توجهی از وقت دادگاه ها و قوه قضائیه را می گیرند.وجود یک کاداستر سراسری می تواند در سبک کردن این بار سنگین نقش مهمی داشته باشد. سیستم اطلاعات جغرافیایی آخرین دستاورد پیشرفت و فناوری در زمینه مهندسی نرم افزار است که حاصل تحولی در مهندسی پایگاه های اطلاعاتی و گرافیک کامپیوتری ، در مکاندار کردن اطلاعات از طریق ساماندهی اطلاعات گرافیکی، نقشه و ایجاد پیوند میان پایگاه های اطلاعاتی با این اطلاعات مکاندار جغرافیایی است. gis برای یکپارچگی و مدیریت داده های املاک و زمین در سطح ملی و بین المللی و برنامه ریزی شهری بسیار مناسب بوده و با توجه به مکانی که تمام تصمیم گیری های مربوط به املاک زمین، نقشه کشی، برنامه ریزی، توسعه، ارزیابی و مدیریت املاک و زمین تاثیر دارد، باید gis را به عنوان فرصتی مهم برای بهبود مرحله تصمیم گیری در نظر گرفت. با توجه به گسترش شهرها و مشکلات روز افزون در بافت های شهری از یک سو، مبهم و تقریبی بودن اطلاعات امور املاک و زمین از سوی دیگر باعث شده است که نتوان برنامه ریزی مناسب برای آنها انجام داد، به همین دلیل نیاز به کاداستر و (lis) را به صورت امری حیاتی در آورده است.